HƯỚNG DẪN SỬ DỤNG THUỐC HẠ SỐT VIÊN ĐẠN

ƯU ĐIỂM CỦA THUỐC VIÊN ĐẠN HẠ SỐT

Thuốc viên đạn hạ sốt thường chứa paracetamol, ở các liều lượng khác nhau. Để được hấp thu dễ dàng, thuốc đạn được bào chế bằng cách phối hợp dược chất với các tá dược có khả năng tan chảy ở nhiệt độ cơ thể (37°C). Vì vậy, thuốc tan rã ra nhanh chóng khi đặt vào trực tràng và được giữ ở vị trí cần thiết, không bị đẩy ra bởi lực cản của cơ vòng hậu môn.

Hệ thống tĩnh mạch trực tràng rất dày, lưu lượng máu tuần hoàn khá lớn nên sự hấp thu thuốc qua đường này rất tốt. Đặc biệt, tĩnh mạch trực tràng đi thẳng vào tuần hoàn chung, không qua gan, nên dùng thuốc theo đường này có hiệu quả cao và giảm gánh nặng cho gan trong việc thải độc, đồng thời tác dụng của thuốc cũng cao do không bị phá hủy ở gan. Việc sử dụng thuốc đạn giúp tránh được tương tác với bộ máy tiêu hóa, đặc biệt ở những bệnh nhi đang sốt và bị tổn thương ở đường tiêu hóa. Khi dùng viên đạn hạ sốt không bị ảnh hưởng khi trẻ bị nôn ói hay co giật, hiệu quả nhanh hơn uống.
TÁC DỤNG PHỤ VÀ LƯU Ý KHI SỬ DỤNG

Gây ngứa: Thuốc đạn khi đặt thường gây ngứa hậu môn, mức độ và tần số cơn ngứa thường tăng theo thời gian, khoảng cách giữa các lần dùng thuốc. Đây là nguyên nhân khiến trẻ đang đặt thuốc có biểu hiện khó chịu hay trung tiện, thậm chí són phân.

Đau rát, tiêu chảy: Thuốc viên đạn dễ gây nhiễm khuẩn hậu môn làm hậu môn của trẻ sưng tấy, đau rát. Thuốc còn gây tiêu chảy nếu dùng nhiều lần hoặc khoảng cách các lần dùng quá gần, dùng lâu ngày có thể gây viêm trực tràng.

Nếu cho trẻ đặt thuốc vài ngày mà trẻ có triệu chứng đi ngoài thì cần dừng ngay. Bởi đặt thuốc trong khi trẻ bị đi ngoài, thuốc sẽ không có tác dụng do thuốc bị đào thải ngay ra ngoài. Thậm chí, thuốc còn gây kích thích tại chỗ khiến trẻ đi ngoài nhiều lần hơn.

DÙNG THUỐC DẠNG VIÊN ĐẠN HẠ SỐT CHO TRẺ NHƯ THẾ NÀO LÀ ĐÚNG?

- Thuốc phải được bảo quản ở nhiệt độ lạnh, nên để trong ngăn mát tủ lạnh với nhiệt độ từ 2°C-8°C. Trước khi dùng nên kiểm tra viên thuốc phải bảo đảm đủ độ cứng, dễ dàng đưa thuốc vào trực tràng. Bóc thuốc ra phải nhét ngay vào hậu môn vì rời lớp vỏ, thuốc dễ tan nhanh.

- Trong loại thuốc đạn này có chứa paracetamol, vì vậy không được cho trẻ dùng đồng thời cả thuốc đặt và thuốc uống cùng chứa paracetamol, dễ bị quá liều, gây hạ nhiệt độ quá nhanh lên thân nhiệt của trẻ và ngộ độc thuốc. Khi đặt thuốc cho trẻ, cha mẹ cần vệ sinh sạch sẽ hậu môn cho trẻ rồi rửa tay sạch bằng xà phòng. Đặt tư thế mông trẻ dốc lên để dễ dàng đặt thuốc và phải nhẹ nhàng khi đặt, tránh mạnh tay. Sau đó khép giữ 2 nếp mông trẻ để thuốc không rơi ra ngoài trong 2 - 3 phút.

- Không nên coi việc dùng thuốc viên đạn là giải pháp thường xuyên để hạ sốt cho trẻ.Mỗi ngày không nên dùng thuốc đặt hậu môn quá 2 lần và nên xen kẽ giữa các lần dùng thuốc uống và thuốc đặt để đảm bảo việc hạ sốt cho trẻ. Thuốc viên đạn hạ sốt chỉ nên dùng khi trẻ không thể uống được thuốc, trẻ nôn ói nhiều, đang co giật hoặc trẻ đang ngủ mà không muốn đánh thức trẻ dậy. Thuốc đạn đặt hậu môn thường cần thiết để điều trị trẻ sốt kèm theo nôn hoặc các trường hợp khác CHỐNG CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ BẰNG ĐƯỜNG UỐNG.

- Nghiên cứu dược động học khi sử dụng paracetamol qua đường trực tràng cho thấy nồng độ đỉnh của thuốc thay đổi tới 9 lần, thường không đạt được nồng độ điều trị. Hơn nữa, thời gian đạt đến đỉnh về cơ bản lâu hơn so với đường uống, và khoảng thời gian dùng thuốc thích hợp dài hơn, 6 đến 8 giờ so với 4 đến 6 giờ đối với đường uống. Sự thay đổi trong các biện pháp dược động học có thể là kết quả của sự thay đổi của hệ thống dẫn lưu tĩnh mạch từ trực tràng. Do đó, Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) không khuyến khích việc sử dụng thuốc đạn đặt trực tràng paracetamol do lo ngại về tác dụng độc hại và dược động học và dược lực học không thể đoán trước do hấp thu kém và thất thường.

- Để giảm thiểu nguy cơ quá liều, không nên cho trẻ em quá 5 liều paracetamol để giảm đau hoặc hạ sốt trong vòng 24 giờ, trừ khi do thầy thuốc hướng dẫn. Để hạ sốt sau tiêmchủng cho trẻ 2 - 3 tháng tuổi: Liều dùng là 60 mg; có thể thêm liều thứ hai sau 6 giờ nếu cần. Nếu sau đó trẻ vẫn bị sốt thì cần đi khám.

- Không dùng paracetamol cho người lớn và trẻ em để tự điều trị sốt cao (trên 39,5ºC), sốt kéo dài trên 3 ngày, hoặc sốt tái phát, trừ khi do thầy thuốc hướng dẫn, vì sốt như vậy có thể là dấu hiệu của một bệnh nặng cần được thầy thuốc chẩn đoán nhanh chóng.

- Với trẻ em đau, sốt :

Uống: Sơ sinh 28 - 32 tuần chỉnh theo tuổi thai: 20 mg/kg một liều duy nhất; sau đó nếu cần, 10 - 15 mg/kg, cách 8 - 12 giờ, tối đa 30 mg/kg/ngày chia làm nhiều liều nhỏ. Sơ sinh trên 32 tuần chỉnh theo tuổi thai: 20 mg/kg một liều duy nhất; sau đó, 10 - 15 mg/kg cách 8 - 12 giờ nếu cần; tối đa 60 mg/kg/ngày, chia thành nhiều liều nhỏ. Trẻ em 1 - 3 tháng tuổi: 30 - 60 mg, uống nhắc lại sau 8 giờ nếu cần.
Trẻ em 3 - 6 tháng tuổi: 60 mg; Trẻ em 6 tháng - 2 tuổi: 120 mg;
Trẻ em 2 - 4 tuổi: 180 mg; Trẻ em 4 - 6 tuổi: 240 mg;

Trẻ em 6 – 8 tuổi: 240 - 250 mg; Trẻ em 8 - 10 tuổi: 360 - 375 mg;

Trẻ em 10 -12 tuổi: 480 - 500 mg; Trẻ em 12 - 16 tuổi: 480 - 750 mg;

Trẻ em 16 -18 tuổi: 500 mg - 1 g.

Các liều cho trẻ từ 3 tháng - 18 tuổi có thể nhắc lại sau 4 - 6 giờ nếu cần, tối đa 4 liều/24 giờ.
Đặt trực tràng: Sơ sinh 28 - 32 tuần (chỉnh theo tuổi thai):

Liều một lần là 20 mg/kg sau đó cứ 12 giờ lại dùng 10 - 15 mg/kg nếu cần thiết; liều tối đa là 30 mg/kg/ngày chia thành nhiều liều nhỏ.
Sơ sinh > 32 tuần chỉnh theo tuổi thai: Liều ban đầu là 30 mg/kg sau đó 15 - 20 mg/kg, cứ 8 giờ một lần; tối đa là 60 mg/kg/ngày chia thành nhiều liều nhỏ.

Trẻ 1 - 3 tháng tuổi: 30 - 60 mg/lần, 8 giờ một lần nếu cần thiết.

Trẻ 3 tháng - 1 tuổi: 60 - 125 mg/lần; 1 - 5 tuổi: 125 - 250 mg/lần; 5 - 12 tuổi: 250 - 500 mg/lần. Trẻ 3 tháng - 12 tuổi dùng tối đa 4 lần/24 giờ.

Trẻ em 12 - 18 tuổi: 500 mg cách 4 - 6 giờ/lần.

Không dùng thuốc viên đạn hạ sốt với trẻ bị dị ứng paracetamol, có bệnh nặng ở gan, bị viêm da vùng hậu môn - trực tràng, chảy máu trực tràng, bị tiêu chảy. Không nên dùng cho trẻ thường bị táo bón hoặc đang có bệnh lý vùng hậu môn vì lớp niêm dịch ở trực tràng không bình thường sẽ ảnh hưởng tới sự hấp thu của thuốc, làm giảm tác dụng điều trị.

Lưu ý, khi trẻ sốt, cần thường xuyên cặp sốt cho trẻ. Trong trường hợp trẻ sốt cao trên 38,50C, để tăng hiệu quả của việc dùng thuốc nên cởi bỏ bớt quần áo, tránh ủ trẻ ấm quá, cần cho trẻ uống nhiều nước, ăn lỏng, đặt trẻ nơi thoáng. Thông thường thuốc hạ sốt sẽ có tác dụng sau khi uống chừng 15-30 phút. Trong lúc đợi thuốc có tác dụng, cha mẹ lau mát cho trẻ. Nếu sau khoảng thời gian đó và đã lau mát rồi nhưng trẻ vẫn còn sốt cao, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị kịp thời, kể cả vào ban đêm.